Podstawowe i zaawansowane komendy Linuxa dla administratorów serwerów hostingowych

Podstawowe komendy na serwerze

Nawigacja po systemie plików

• ls -la – Wyświetla zawartość katalogu w formacie listy, wraz z ukrytymi plikami i szczegółowymi informacjami (uprawnienia, właściciel, rozmiar).
• cd /ścieżka/do/katalogu – Zmienia bieżący katalog na podany.
• pwd – Wyświetla ścieżkę do aktualnego katalogu.
• tree – Wyświetla drzewo katalogów i plików (jeśli nie jest zainstalowane, użyj apt-get install tree).

Zarządzanie plikami i katalogami

• touch nazwa_pliku – Tworzy pusty plik o podanej nazwie.
• cp /ścieżka/do/plik1 /ścieżka/do/plik2 – Kopiuje plik z jednego miejsca do drugiego.
• mv /ścieżka/do/plik1 /ścieżka/do/plik2 – Przenosi plik lub zmienia jego nazwę.
• rm -f plik – Usuwa plik bez pytania o potwierdzenie.
• rm -rf katalog – Usuwa katalog i jego zawartość (z zachowaniem ostrożności).
• chmod 755 plik – Zmienia uprawnienia pliku (7: pełne prawa dla właściciela, 5: odczyt i wykonanie dla grupy i innych).
• chown użytkownik:grupa plik – Zmienia właściciela pliku i grupę.
• ln -s /ścieżka/do/pliku /ścieżka/do/symlink – Tworzy link symboliczny do pliku.

Zarządzanie procesami i systemem

Monitorowanie systemu

• top – Monitoruje procesy systemu w czasie rzeczywistym (użycie CPU, RAM).
• htop – Zaawansowane narzędzie do monitorowania procesów (jeśli nie jest zainstalowane, użyj apt-get install htop).
• ps aux – Wyświetla listę wszystkich procesów działających w systemie.
• kill -9 PID – Zabija proces o podanym identyfikatorze (PID).
• df -h – Wyświetla informacje o zajętości dysku w czytelnym formacie.
• du -sh /ścieżka/do/katalogu – Wyświetla rozmiar katalogu lub pliku.

Informacje o systemie

• uname -r – Wyświetla wersję jądra systemu Linux.
• uptime – Pokazuje czas pracy serwera od ostatniego uruchomienia.
• hostname – Wyświetla nazwę hosta serwera.
• whoami – Wyświetla nazwę aktualnego użytkownika.
• last – Wyświetla historię logowania użytkowników.

Zarządzanie użytkownikami

• adduser nazwa_użytkownika – Dodaje nowego użytkownika.
• passwd nazwa_użytkownika – Zmienia hasło dla użytkownika.
• usermod -aG grupa nazwa_użytkownika – Dodaje użytkownika do określonej grupy.
• deluser nazwa_użytkownika – Usuwa użytkownika z systemu.

Zarządzanie pakietami na serwerze

W systemach serwerowych, takich jak Debian, Ubuntu, CentOS, zarządzanie pakietami odbywa się za pomocą menedżerów pakietów, takich jak apt lub yum.

APT (dla Debian/Ubuntu)

• apt-get update – Aktualizuje listę dostępnych pakietów.
• apt-get upgrade – Aktualizuje zainstalowane pakiety do nowszych wersji.
• apt-get install nazwa_pakietu – Instaluje pakiet o podanej nazwie.
• apt-get remove nazwa_pakietu – Usuwa zainstalowany pakiet.
• apt-get autoremove – Usuwa niepotrzebne pakiety, które zostały zainstalowane jako zależności.

YUM (dla CentOS/RedHat)

• yum update – Aktualizuje wszystkie zainstalowane pakiety.
• yum install nazwa_pakietu – Instaluje nowy pakiet.
• yum remove nazwa_pakietu – Usuwa pakiet.

Zarządzanie usługami (systemd)

• systemctl start nazwa_usługi – Uruchamia usługę.
• systemctl stop nazwa_usługi – Zatrzymuje usługę.
• systemctl restart nazwa_usługi – Restartuje usługę.
• systemctl enable nazwa_usługi – Ustawia automatyczne uruchamianie usługi przy starcie systemu.
• systemctl status nazwa_usługi – Wyświetla status usługi.

Zaawansowane operacje na plikach

Kompresja i dekompresja plików

• tar -czvf archiwum.tar.gz katalog/ – Kompresuje katalog do pliku .tar.gz.
• tar -xzvf archiwum.tar.gz – Rozpakowuje plik .tar.gz.
• zip -r archiwum.zip katalog/ – Kompresuje katalog do formatu .zip.
• unzip archiwum.zip – Rozpakowuje plik .zip.

Transfer plików

• scp plik użytkownik@serwer:/ścieżka – Kopiuje plik na zdalny serwer przez SSH.
• rsync -avz /ścieżka/do/katalogu użytkownik@serwer:/ścieżka/docelowa – Synchronizuje pliki między lokalnym a zdalnym serwerem.

Zarządzanie zaporą (Firewall)

Zapora sieciowa (Firewall) to kluczowy element zabezpieczający serwer przed nieautoryzowanym dostępem.

• ufw status – Sprawdza status zapory (w systemach opartych na Ubuntu).
• ufw allow 22 – Zezwala na ruch na porcie 22 (SSH).
• ufw deny 80 – Blokuje ruch na porcie 80 (HTTP).
• ufw enable – Włącza zaporę.

Znajomość tych komend pozwala na sprawne zarządzanie serwerem hostingowym, zapewniając bezpieczeństwo i wydajność. Jeśli potrzebujesz pomocy w konfiguracji lub zarządzaniu serwerem, skontaktuj się z nami – zespół PrywatnyInformatyk.pl chętnie Ci pomoże.